Als een donderslag bij heldere hemel komt het heuglijke bericht dat Vlaamse 15-jarigen aan de wereldtop staan qua creatief denken. Voor Pisa is dat een nieuwe nevencategorie, naast begrijpend lezen, wiskunde en wetenschap. Het is een belangrijk signaal waarmee een wereldwijde kennisorganisatie als Pisa nu aangeeft dat creativiteit belangrijk is, door het onderwijs gestimuleerd kan worden en gemeten kan worden, bijvoorbeeld in tests  en examens. Verrassend voor Vlaanderen is dat we aan de top staan voor een competentie waar geen enkel beleid voor ontwikkeld is. Of, kun je je provocatief en retorisch afvragen, komt het juist daardoor, zijn Vlaamse kinderen er zo goed in omdat er geen beleid voor is?

"Pisa toont hoe landen die sterk staan in wiskunde vaak ook de top halen in creatief denken"

Pisa zelf wijst erop dat de generatie die ze testen, door het leven zal gaan in rollen en beroepen die nog niet bestaan, dat ze technologieën zullen gebruiken die niemand zich nu kan inbeelden, om een antwoord te bieden op maatschappelijke tendensen die nog helemaal onbekend zijn. Vernieuwend denken, met lef, durf en verbeelding onverwachte antwoorden zoeken, wordt een cruciale vaardigheid. Bij vorige generaties was dat toch anders. Traditie speelde een bepalende rol, ook voor vernieuwing. Veel onderwijs is, zeker in Vlaanderen, gericht op de reproductie van kennis. Ernstige richtingen in serieuze scholen vergen volgzaamheid. Creatief denken is voor de vrije tijd en voor thuis.
Maar dat kantelt nu. Artificiële intelligentie is de brandversneller. Hoe stuur je de intelligentie van computers aan, met welke menselijke, sociale, intuïtieve en cognitieve vaardigheden selecteer en richt je die AI naar iets dat relevant, exact en waardevol is? Hoe word je behendig in zelf iets nieuws bedenken en in eigen oplossingen zoeken? Dat wordt een onwaarschijnlijke hoofdbreker voor alle geledingen van het onderwijs.
De diagnose dat in het Vlaamse onderwijs de lat te laag gelegd is, vergroot opnieuw de focus op taal en wiskunde. Meer aandacht voor creatief denken druist daar niet tegen in. Integendeel. Pisa toont hoe landen die sterk staan in wiskunde, vaak ook de top halen in creatief denken. Niets houdt Vlaanderen tegen om creatief denken tot een onderdeel temaken van de relance van taal en wiskunde. Om creativiteit via de nieuwe centrale Om creativiteit via de nieuwe centrale toetsen jaarlijks te monitoren en scholen zo aan te moedigen om eigenzinnigheid, buiten de lijntjes kleuren en inventiviteit in het curriculum op te nemen. Klinkt dat te avontuurlijk of te frivool voor klassiek onderwijs dat weer strenger moet, bedenk dan dat het de belangrijkste en misschien de enige troef wordt van kenniswerkers in het AI-tijdperk.

19-06-2024, 11:51 Mediahuis - De Standaard